ویروسهای بیولوژیک (که یکی از آنها ویروس کرونا میباشد) رشتههایی از اسیدنوکلئیک همراه با پوشش پروتئینی هستند که بهتنهایی هیچ اثری از حیات ندارند مگر اینکه به یک سلول زنده بهعنوان میزبان وارد شوند تا فعالیتهای سلول میزبان را متوقف و از امکانات سلول میزبان برای تولیدمثل خودشان استفاده کنند. ویروسهای کامپیوتری همانند همتای بیولوژیکی خود بهتنهایی نمیتوانند فعالیت کنند و نیاز به میزبان دارند و مشابه برنامههای نرمافزاری دیگر از منابع سیستم مانند حافظه و فضای دیسک سخت، توان پردازنده مرکزی و سایر منابع بهره میگیرند و میتوانند مخرب باشند. ویروسهای کامپیوتری معمولاً بهطور غیرفعال در برنامه میزبان باقی میمانند تا در شرایط مناسب فعالشده و عملیات تخریبی و تکثیر خود را آغاز کنند.شرایط مناسب برای فعالیت ویروسها بسته به نوع آنها متفاوت است. ازجمله اینکه راهاندازی سیستم و اجرای یک برنامه کاربردی باعث فعال شدن ویروسها میشوند. در برخی موارد یک تاریخ مشخص باعث فعالیت ویروس میشود.
در این مقاله ابتدا به تعریف هرکدام از این دو نوع ویروس میپردازیم و پس از اشاره به علائم آلودگی توسط این ویروسها به بیان شباهتهای ویروس کرونا که یکی از جدیدترین، داغترین و حتی جدیترین بحثهای این روزهاست با ویروسهای سیستمی میپردازیم. در قسمت آخر مقاله به شرح کامل راهکارهای پیشگیری از ابتلای سیستم کامپیوتری به انواع راههای ابتلا به ویروس میپردازیم.
تعریفی از ویروسهای کامپیوتری
میدانیم در تعریف ویروسهای کامپیوتری اینطور آمده است که “ویروسهای کامپیوتری برنامههایی هستند که مشابه ویروسهای بیولوژیک گسترش یافته و پس از وارد شدن به کامپیوتر اقدامات غیرمنتظرهای را انجام میدهند. با وجودی که همه ویروسها خطرناک نیستند، ولی بسیاری از آنها باهدف تخریب انواع مشخصی از فایلها، برنامههای کاربردی و یا سیستمهای عامل نوشتهشدهاند.“
نحوه عملکرد ویروس ها
ابتدا برای بیان علائمی که در صورت ویروسی شدن رایانه مشاهده میشود باید به بیان نحوه عملکرد ویروسها اشاره کرد. ویروس کامپیوتری، نرمافزار کوچک و کمحجمی است که از یک کامپیوتر به کامپیوتر دیگر شیوع پیدا کرده و در عملکرد سیستم اختلال ایجاد میکند. یک ویروس کامپیوتری ممکن است باعث آسیب دیدن فایلها و پاک شدن بخشی از اطلاعات موجود در سیستم، استفاده از یک نرمافزار، ارسال ایمیل جهت انتشار خود به یک کامپیوتر دیگر و یا حتی پاک شدن همه اطلاعات ذخیرهشده بر روی هارددیسک شود.
و حالا به تعریفی از ویروس کرونا که این روزها همه ما با آن آشنایی داریم و یکی از انواع ویروسهای بیولوژیک است میپردازیم:
ویروس کرونا «جدید» چیست؟
کرونا ویروس جدید (CoV) نوعی ویروس است و نام بیماری ایجادشده با ویروس کرونا که به آن بیماری کرونا ۲۰۱۹ (COVID-19) میگویند، برگرفته از حرفهای CO مخفف کرونا، VI مخفف ویروس و D به معنی بیماری (در انگلیسی) است. این ویروس از طریق تماس مستقیم با قطرههای تنفسی فرد آلوده (از طریق سرفه و عطسه) و تماس با سطوح آلوده به ویروس منتقل میشود. این ویروس علائمی همچون تب، سرفه و تنگی نفس را دارا میباشد. در مواد حادتر عفونت میتواند منجر به سینهپهلو (پنومونی یا همان عفونت ریه) یا مشکلات تنفسی گردد و حتی به قیمت از دست دادن جان یک نفر تمام شود. نکته حائز اهمیت جهت پیشگیری از این ویروس آن است که اقدامات کلیدی پیشگیرانه را به خاطر بسپاریم که عبارتاند از شستشوی دستها و رعایت موارد بهداشتی تنفسی (پوشاندن دهان به هنگام عطسه یا سرفه با دستمال یا آرنج خمشده، سپس انداختن دستمال داخل سطح آشغال دربسته). همچنین واکسن آنفولانزا نیز راه پیشگیری مناسبی است، بنابراین به یاد داشته باشید که واکسیناسیون خود و فرزندانتان را بهموقع انجام دهید. (جهت اطلاعات بیشتر درباره پیشگیری از ویروس کرونا به این صفحه مراجعه نمایید)
شباهت ویروس کرونا و ویروس های کامپیوتری
همانطور که مشاهده میکنید در تعریف ویروسهای بیولوژیکی و ویروسهای سیستمی شباهتهای بسیاری ازجمله چگونگی انتشار، علائم حمله ویروس (در اینجا به ویروس کرونا پرداخته شده است)، چگونگی پیشگیری از حمله ویروس و از همه مهمتر هدف این دو نوع ویروس است. نیاز به توجه و رعایت اصول مهم جهت پیشگیری از حمله این ویروسها از نکات اساسی برای پیشگیری از هزینهها و عوارض جبرانناپذیر میباشد.
اگر کامپیوتر را جسم انسان فرض کنیم، فایلهای آلوده همان قطرات تنفسی فرد آلوده (سرفه و عطسه) به ویروس کرونا میباشند که از طریق حافظههای جانبی با اتصال به انواع پورتها، نصب یک نرمافزار، دریافت ایمیل یا… به سیستم منتقل میگردند.
راه های مختلف پیشگیری از ویروس به سیستم کامپیوتر
اهمیت پیشگیری از آلودگی سیستم و یا پاکسازی آن پس از آلودگی به فایلهای ویروسی دست کمی از جدیت در پیشگیری از ورود ویروس بیولوژیکی مانند ویروس کرونا به بدن انسان ندارد چراکه در موارد مهم یک فایل مخرب کوچک بهتنهایی میتواند عوامل بسیار مهمی از یک سیستم کامپیوتری ازجمله سیستمعامل، نرمافزارها، انواع فایلهای نرمافزاری، سختافزارها و… را تحت تأثیر قرار دهد بطوریکه آنها را تخریب، غیرقابل استفاده یا حذف کند و منجر به هزینههای غیرقابلجبران گردد.
در ادامه به چند مورد از موارد پیشگیری از آلودگی سیستم کامپیوتر به ویروسها میپردازیم:
- پیشگیری از ویروسهای ایمیلی:
یکی از راههای انتقال ویروس از طریق ایمیل است. هر کاربر مبتدی با ورود به دنیای مجازی در اولین کار یک ایمیل برای خود میسازد و حساسیت زیادی در دریافت نامههای ارسالی چه به زبان خود و چه به زبان دیگری را دارد. ایمیلها یا ممکن است ویروس در داخل آنها نهفته باشد و قابلشناسایی ظاهری نباشد و یا ممکن است بهصورت ایمیل سالم همراه با فایل آلوده باشد، ایمیلهایی که ویروس در آنها نهفته است با کلیک بر روی آنها کامپیوترتان آلوده میشود ولی ایمیلی که دارای فایل آلوده است حتماً باید فایل ضمیمه دانلود و اجرا گردد. راه مقابله با این ایمیلها این است که در ابتدا ایمیلهایی که فرستنده آن را نمیشناسید باز نکنید. دوما از سرویسهایی استفاده کنید که خود ایمیل دارای آنتیویروس بوده و اجازه ارسال ایمیل آلوده را به کاربری نمیدهد و در صورت دریافت، اجازه باز کردن آن را به شما نمیدهد.
ایمیلهای ویروسی اغلب در قسمت Bulk و یا Spam هستند. پس در باز کردن آنها دقت کنید.
- دریافت فایل از طریق اینترنت یا دوستان در چت:
راه دیگر ویروسی شدن سیستم دریافت فایل از طریق اینترنت است، بهعنوان مثال بر روی لینک دانلود در یک سایت کلیک میکنید و مطمئن نیستید که آن فایل حاوی ویروس نباشد و یا وقتی در حال چت کردن با کسی هستید فایلی را به شما ارسال کند که آلوده به ویروس باشد. از سایتهایی که به آنها مطمئن نیستید فایل دریافت نکنید و یا از کسانی که نسبت به آنها شناخت ندارید فایلی از طریق چت نگیرید. - استفاده از CD حاوی ویروس:
فایلهای آلوده که بر روی یک CD ذخیره شوند ممکن است همانند یک ایمیل حاوی ویروس با سیستم رفتار کنند. هرگز از کسانی که نمیشناسید یا با شما دشمنی دارند فایلی را بر روی CD دریافت نکنید. بهترین روش جلوگیری از ویروسی شدن کامپیوتر استفاده از یک آنتیویروس معتبر و بهروز میباشد. روش دیگری که برای دیدن ویروسها تا حدی میتواند مفید باشد این است که به قسمت تنظیمات ویندوز بروید (Control Panel) و Folder Options را باز کنید و مانند تصویر روبرو تنظیمات را انجام دهید.
My Computer > Tools > Folder Options
این عمل باعث میشود شما پسوند نوع فایلها را مشاهده کنید و فایلهای سیستمی نیز قابلرؤیت شوند که ویروسها خود را هم نام این فایلها میکنند. با این کار یک سری فایل مخفی با نام Thumbs.db خواهید دید که جزو فایلهای سیستمی ویندوز هستند و با آنها کاری نداشته باشید.
- آلوده شدن از طریق فلش:
یکی از راههای شایع آلوده شدن به ویروس از طریق فلشها است، وقتی فلش را به سیستم متصل میکنید ممکن است که با تصویر زیر مواجه شوید که پیغام باز کردن خودکار فلش است. آن را Cancel کنید. برای باز کردن فلشی که به آن اطمینان ندارید هیچوقت بر روی آن دوبار کلیک نکنید و برای باز کردن آن مانند تصویر روبرو عمل کنید. در این مرحله اگر از آنتیویروس خوبی استفاده کرده باشید با پیغام آن مبنی بر آلوده بودن فلش روبرو میشوید و آن را پاکسازی میکند.
اگر آنتیویروس بهصورت اتوماتیک شناسایی نکرد باید بهصورت دستی آنها را حذف کنید، به دنبال فایلهای مشکوک بگردید که بهصورت کمرنگ دیده میشوند، بعضی از فایلهای مشکوک مانند Autorun.inf، پوشه RECYCLER، فايل Autoply.exe، فايل Svchost.exe و احياناً فايلهای DLL مخفي که از مشهورترین این فایلها میباشند که آنها را باید بهطور کامل حذف کنید.
(Shift + Delete)
اصولاً ویندوزها از اسامی فایلهای ویندوزی استفاده میکنند مانند پوشه RECYCLER که وجود این پوشه در درایوهای ویندوز طبیعی، ولی وجود آن در فلش مطمئناً کار یک ویروس است.
در مورد فایل Autorun.inf حاوی یکسری دستورات هستند که وقتی روی فلش دوبار کلیک کنید اجرا میشود و اغلب ویروسها این فایل را درست میکنند و دستور تکثیر ویروس در سیستم را در آن قرار میدهند، مانند تصویر روبرو. شما میتوانید یک فایل با نام Autorun.txt تولید کنید و دستور زیر را در آن بنویسید و فرمت فایل را به Inf تغییر دهید.
[autorun]
Icon=My Icon.ico
اگر یک آیکون با نام My Icon.ico در فلش ذخیره کنید زمانی که فلش را به کامپیوتر وصل میکنید بهجای آیکون معمولی ویندوز این عکس نمایش داده میشود و زمانی که آیکون معمولی ویندوز نمایش داده شد به این معنی است که فلش شما ویروسیشده است.
در واقع میتوان گفت همانطور که چشم، دهان، بینی و… راههای ورودی برای ویروس کرونا و دیگر ویروس ها هستند پورتهای نرم افزاری و سخت افزاری سیستم نیز راههای ورود ویروسها به یک کامپیوتر هستند.
علاوه بر موارد مذکور داشتن یک آنتی ویروس خوب و مفید میتواند از بسیاری از خطرات احتمالی برای سیستم شما پیشگیری کند. ما به شما آنتی ویروس پر قدرت نود۳۲ یا آنتی ویروس امسی سافت را پیشنهاد میکنیم.