چرا عدد “هفت”؟ (قسمت اول)
عدد هفت در نزد ایرانیان از دیرباز تاکنون عددی مقدس و مشهور بوده . از میان همه اعداد , عدد هفت همیشه موردتوجه مشرق زمین و بهخصوص ایرانیان قرار داشته ‚ اغلب در امور ایزدی و نیک و گاه در امور اهریمنی و شر به کار میرفته است ولی اکثر موارد در جهت نیت پاک و روحانی و مقدس استفاده میگردیده . وجود بعضی عوامل طبیعی مانند تعداد سیارههای مکشوف جهان باستان و همچنین رنگهای اصلی‚ مؤید رجحان و جنبه ماورا طبیعی این عدد گردیده است. با توجه به آیین کهن میترائیسم ایران که قدمتی بیش از پنج هزار سال دارد بایستی بپذیریم که ایرانیان نخستین ملتی بودند که به رمز و راز این عدد آسمانی پی بردند . تمدنهای بسیاری در مشرق زمین و بهخصوص خاورمیانه شکل گرفت که پایههای تمدن بشری محسوب میشوند ولی نکته جالب آن این است که از میان همه آنها تنها تمدن ایران باقی ماند و به عبارتی همه تمدنهای اطراف بهنوعی یا در تمدن ایران حل شدند و یا از میان رفتند . تمدن مصر , سومر , اکدیها , کلده , آشور , بابل نمونهای از این تمدنهاست . از میان آنها آیین مهرپرستی و میترایسم ایران از قدمتی پیش از همه این تمدنها برخوردار است . امروزه نمادهای مهر را در ایران و آدابورسوم مردم ایران هنوز بهروشنی میبینیم . به عبارتی میتوان گفت که تمدنهای بینالنهرین بیشتر به درون تمدن ایران رفتند و یک تمدن بزرگ را شکل دادند .
تمدن بینالنهرین در حدود سه هزار سال پیش به قدرت بزرگ جهان مشهور بود ولی پس از روی کار آمدن کوروش بزرگ , منطقه بینالنهرین بخشی از تمدن ایران شدند و به کشور ایران پیوستند و تا انتهای دوره شاهنشاهی ساسانی این منطقه بخشی از تمدن و خاک ایران محسوب میشد . به صورتی که پایتخت ایران در بغداد ( عراق ) بود و به عراق کنونی دل ایرانشهر گفته میشده است . پس از حمله تازیان به ایران این منطقه مورد یورش عربهای بدوی قرار گرفت و همه تمدن و شکوه باستانیاش بهیکباره ویران شد و اثری از آنهمه تاریخ بهجای نماند و عربها بهمرورزمان به آنجا مهاجرت کردند و زبان عربی را به دیگر ایرانیان آن منطقه غلبه نمودند و فرهنگی عربی را جایگزین تمدن کهن بینالنهرین کردند .
ملتها و تمدنهای اطراف ایران نیز به پیروی از ایرانیان مهرپرست و مهر اندیش متوجه سیارات شده بودند و رمز و رازی اهورایی را یافته بودند و درنتیجه بهصورت نماد شگون میپرستیدند. آنچه که شواهد نشان میدهد میترائیسم ایرانی تاثیر گذارترین آیین در ادیان جهان بخصوص در مسیحیت و اسلام بوده است . روز زایش مهر در ایران , همان روز بیست و پنجم دسامبر در مسیحیت است که جشن گرفته میشود . لباس قرمز پاپ از آیین میترایسم گرفتهشده است . همچنین مهرابههای درون کلیساها نیز به مهرابههای مهری مشهور است . از دیگر نفوذ آیین مهر نیز میتوان بر رومیان و یونانیان نیز اشاره کرد . در داخل معبد و انتهای معابد آنان حجاریهای برجسته مهر وجود داشته است که میترا در حال کشتن گاوی است . هنوز در برخی از کلیساهای کهن اروپا آثار آن پابرجاست . میترایسم در اسلام نیز نفوذ چشمگیری داشت . در زیر به برخی موارد نفوذ عدد هفت میترایسمی در اسلام نیز اشاراتی خواهیم داشت . مشهورترین مهد تمدن مهرپرستی ایرانشهر خرمآباد است .(۱) عدد هفت میتراییان ایران نیز به همین منوال در مذاهب و تاریخ جهان ‚ در تصوف و درسنن و آداب کهن بیشتر ملتها نفوذ کرد . در تاریخ ایران و بناهای بازمانده از دورههای تاریخی گوناگون، توجه به عدد هفت مشهود است. دورتادور قلعه همدان (هگمتانه) پایتخت مادها، دارای هفت دیوار بوده است که کنگرههایی به رنگهای مختلف داشتهاند. داریوش بزرگ با شش تن دیگر از نجبای ایران هفت تنی را تشکیل دادند که دستبهدست هم دادند و گئومات مغ دروغین که بر ضد کمبوجیه پادشاه هخامنشی قیام و سه ماه بر مردم ایران حکومت کرد را از تخت پادشاهی سرنگون کردند . در نقوش نقش رستم بالای آرامگاه داریوش بزرگ در دو طرف، شش نفر وجود دارند که با خود داریوش بزرگ ، هفت نقش را تشکیل دادهاند . از سوی دیگر عدد هفت در نزد ایرانیان بهعنوان یک نماد انرژی اهورایی نیز مطرح است . بهطوریکه در برخی از نقوش فرشهای دستبافت محلی یا گلیمهای ایرانی دورتادور دایره میانی آنها با هفترنگ مختلف تهیه شده است تا انسانی که بروی آن استراحت میکند از نیروی آرامشبخش اهورایی آن برخوردار شود .
هفت وادی میترایسم در ایران ( کهنترین سند تاریخ )
۱ ) کلاغ : منسوب به عطارد , نماد هوا و باد
۲ ) همسر : منسوب به زهره , نماد آب
۳ ) سرباز : منسوب به مریخ , نماد خاک
۴ ) شیر : منسوب مشتری , نماد آتش
۵ ) پارسا : منسوب به قمر
۶ ) خورشید : منسوب به مهر , ستاره صبح
۷ ) پیر مرشد : منسوب به زحل
هفت باور نیک ایرانیان باستان
۱ ) پرستش هرمزد یا اهورامزدا خدای دانای یکتا
۲ ) اشویی، پاکیزگی و پارسایی
۳ ) سدره و کشتی، بستن نشان خداپرستی برای جوانانی که به سن بلوغ میرسند .
۴ ) برگزاری آیین و دردگان ( درگذشتگان )
۵ ) دستگیری از نیازمندان و تنگدستان
۶ ) برگزاری جشنهای ملی و مذهبی
۷ ) بهجای آوردن نمازهای پنجگانه زرتشت
بیشتر از دیگر باورهای کهن ایرانیان که بر پایه هفت میباشد میتوان به این موارد اشاره نمود :
هفت ایزدان آریایی
هفتطبقه زمین
هفتطبقه آسمان
هفت ستاره : ماه، تیر، ناهید، خورشید یا مهر، بهرام، برجیس، کیوان
هفت روز هفته
هفت امشاسپند در دین زردشت ( اشا , وهومنه یا بهمن یا وهمن , اشه وهشتا یا اردیبهشت , خشترا یا شهریور , آرمیتی یا سپندارمذ، هروتات یا خرداد، امرتات یا امرداد )
هفتاقلیم، هفتکشوری که در طول تاریخ تحت کنترل ایران بودند :
زمین هفتکشور به شاهی تو راست سپاهی و گاهی و راهی توراست ( فردوسی بزرگ )
هفتدریا
هفت ایزد در مذهب مانوی در زمان ساسانیان
هفتپیکر نظامی گنجوی
هفتخان رستم : خوان اول رخش شیر را کشت , دوم چشمه آب به رهنمایی غرم به رستم پیدا گشت , سوم رستم اژدها را کشت , چهارم زن جادوگر را هلاک کرد , پنجم دوگوش دشتبان را برکند , ششم ارژنگ دیو را بکشت , هفتم دیو سپید را به قتل رساند .
هفت آتشکده کهن ایرانیان : آذر مهر، آذرنوش، آذربهرام، آذرآیین، آذرخرین، آذربرزین، آذرزرتشت
هفتسین : سیب، سنجد، سماق، سرکه، سبزه، سمنو، سکه
هفتطبقه آرامگاه کوروش بزرگ
هفت مثنوی جامی