چرا عدد ”هفت”؟ (قسمت دوم)
فلسفه عدد هفت در سفره هفت سین: عدد “هفت” در فلسفه سفره هفت سین : عدد هفت جایگاه بسیار والایی در آیین عرفان و تصوف ایرانی و همچنین ادبیات غنی کشورمان دارد . گستره عقیدتی عدد هفت بیشتر متعلق به ایران بزرگ ( شامل کردستان عراق، کردستان ترکیه، ارمنستان، آذربایجان، تاجیکستان، بلوچستان، افغانستان، ترکمنستان و جنوب ازبکستان است ) . به جرات می‌توان گفت هیچ شاعر بزرگ اندیشمند یا فیلسوف ایرانی را نمی‌توان در گستره ایران بزرگ یافت که از عدد هفت یا فلسفه سفره هفت سین سخن نگفته باشند. مولانا، حافظ، خاقانی، دقیقی، خیام، سعدی، فردوسی. نام‌آورترین عرفای بزرگ جهان که حافظ، عطار، مولانا و شمس در زمره آنان می‌باشند بر عدد هفت تأکید بسیار کرده‌اند . به‌خصوص شیخ عطار که هفت شهر عشقش شهرت جهانی دارد و یا فلسفه هفت‌مردان در تصوف دراویش :
هفت شهر عشق عطار نیشابوری
( مراحل هفت‌گانه عرفان ایرانی )
گفت ما را هفت وادی در ره است چون گذشتی هفت وادی، درگه است
وا نیامد در جهان زین راه کس نیست از فرسنگ آن آگاه کس
چون نیامد باز کس زین راه دور چون دهندت آگهی، ای ناصبور؟
چون شدند آن جایگه گم سر به سر کی خبر بازت دهد ای بی‌خبر؟
هست وادی طلب آغاز کار وادی عشق است ازآن‌پس، بی کنار
پس سیم وادی است آن معرفت پس چهارم وادی استغنا صفت
هست پنجم وادی توحید پاک پس ششم وادی حیرت صعب‌ناک
هفتمین وادی فقر است و فنا بعدازاین روی روش نبود تو را
در کشش افتی روش گم گرددت گر بود یک قطره قلزم گرددت
حضرت مولانا جلال‌الدین محمد بلخی ( مولوی بلخی ) عارف گران‌مایه ایران‌زمین
هفت شهر عشق را عطار گشت ما هنوز اندر خم یک کوچه‌ایم
حفاظت از آئین فلسفه سفره هفت سین
شایسته است امروزه نیز برای زنده نگه‌داشتن این باور کهن و ملی ایرانی در هرچه بیشتر استفاده کردن از این عدد پررمز کوشا باشیم. برای مثال بسیار پسندیده است که زندگی جوانان ایران‌زمین بر پایه این عدد ورجاوند ( مهریه، شادی، هفت پیمان و . . . ) آغاز گردد تا هزاران سال شکوه و تمدن و تقدس آسمانی آن در زندگی آنان اثرات هرچه نیک بگذارد و پایه‌های زندگی زناشویی‌شان مستحکم‌تر و ایرانی‌تر شود. چنانچه در همین کمتر از پنجاه سال پیش در ایران، آغاز زندگی جوانان این سرزمین به احترام این عدد مقدس که نیاکان به آن ایمان داشتند، هفت شبانه‌روز جشن و پای‌کوبی برپا می‌شده است.
به‌درستی می‌توان گفت که هرچه از هفت سخن بگوییم کم است. زیرا هم دایره وسعت آن بسیار گسترده است و هم اینکه از محدوده ذهن بسته ما انسان‌ها خارج است. بزرگ‌ترین مسلک‌ها، باورها و شخصیت‌های ایرانی به عدد هفت ایمان داشته‌اند. چنانچه کوروش بزرگ بنیان‌گذار حقوق بشر و آزادی انسان‌ها پس از مرگ کالبد ارزشمندش به‌عنوان هفتمین طبقه در پاسارگاد قرار می‌گیرد، به صورتیکه شش طبقه با سنگ‌های عظیم بنا می‌گردد و طبقه هفتم طاق آرامگاه و کالبد کوروش بزرگ است. از سوی دیگر هفت مقدس نیز در بدن ما انسان‌ها نیز وجود دارد . در دنیای پزشکی مهره‌های بدن انسان در کمر، از هفت مرحله تشکیل شده است. همین باور نیز به آیین‌های هند و بودا نیز نفوذ کرده است و امروزه بسیاری از عرفای بزرگ هند برای رسیدن به درجه کمال حضرت حق از هفت مرحله‌ای که در استخوان‌های پشت کمر ما انسان نهفته است سیر مسیر می‌کنند .
عدد هفت در زبان باستانی به نام ” امرداد” است. امرداد معنای جاودانگی و بی‌مرگی اهورامزدا است، همچنین اَمُرداد در باورهای ایرانی نگاهبان و پاسدار گیاهان و رستنیها به شمار میرود. او گونه‌های گیاهان و جانوران را بر روی زمین گسترده است و سرسبزی و آبادانی سرزمین‌ها و افزونی رمه‌ها را برای انسان‌ها ارمغان می‌آورد. او می‌کوشد تا گیاهان پژمرده نشوند. در اسطوره آفرینش، زمانی که اهریمن به آفرینش نخستین در جهان حمله‌ور شد، امرداد از جوهره وجودی گیاهان پاسداری کرد؛ به این‌گونه که گیاهِ خشک‌شده و آسیب‌دیده از سوی اهریمن را برمی‌گیرد، می‌ساید و با یاری ایزد باران در جهان پراکنده می‌کند تا رستنی‌های گوناگون در همه جهان سر از خاک بیرون بیاورند).
فلسفه سفره هفت سین : از آنجائی که این عدد معنای زیبای زندگی و جاودانگی را می‌داد هفت واژه را به نشانه آن گزینه کرده و بر خوان نوروزی می‌چینند.
به روایتِی هفت “سین”، نشانه هفت دانه گیاهی است که می‌توان با آن سبزه نوروز را تهیه کرد: جو، ماش، عدس، ارزن، لوبیا، نخود و گندم.
زمان پارسیانِ کهن، مردم از هر هفت دانه، سبزه می‌پروراندند (۱۰ روز قبل از نوروز) و ظروفِ آن را بر سر درِ خانه‌های خود می‌گذاشتند و هرکدام بیشتر و بهتر سبز می‌شد، نشانه پرثمری آن محصول برای کاشت در آن سال بود.
فلسفه سفره هفت سین و عدد هفت : هفت در میان اعداد از اهمیت و ارزش خاصی برخوردار است. هفت برای ایران و ایرانیان باستان مقدس بود و از آن برای مفاهیم مثبت، خوش‌یمنی و فال نیک استفاده می‌شد.
وقتی به منابع کهن ایرانی رجوع می‌کنیم با هفت امشاسپند روبرو می‌شویم. این هفت امشاسپند همان‌طور که در قسمت اول توضیح داده‌شد، عبارتند از:
۱- اورمزد (سرور دانا)
۲- بهمن (اندیشه نیک
۳-اردیبهشت (بهترین راستی)
۴- شهریور (بهترین پادشاهی)
۵- سپندارمذ (تقدس و فروتنی)
۶- خرداد (کمال و رسایی)
۷- امرداد (بی‌مرگ و جاودانگی)
چرا عدد هفت برای سفره هفت سین : از میان همه اعداد، عدد هفت همیشه موردتوجه مشرق زمین و به‌خصوص ایرانیان قرار داشته ‚ اغلب در امور ایزدی و نیک و گاه در امور اهریمنی و شر به کار می‌رفته است ولی اکثر موراد در جهت نیت پاک و روحانی و مقدس استفاده می‌شده است.
رفته‌رفته اندیشه‌ها و مفاهیمی مانند هفت‌رنگ رنگین‌کمان، دوران کودکی ۷ سال است، هفت‌خان رستم در شاهنامه، هفت‌آسمان، هفت‌اقلیم، هفت روز هفته، هفت فرشته، هفت شهر عشق در عرفان، هفت‌پیکر و…
«هفت‌کشور»، «هفت دیدگاه نیک به آتش»، «هفت‌خوان» و … پدید آمد و آن هنگام که به کمال رسید «هفت شهر عشق» و درنتیجه مفاهیم بالای عرفانی عرضه شدند. در فرهنگ ایرانی رسیدن به هر یک از مراحل هفت‌گانه به‌منزله قدمی در راه کمال است. طبق همین فلسفه سفره هفت سین هم از ارزش بسیار بالایی برخوردار است. برخی می‌گویند در ابتدا هفت «شین» بوده، برخی دیگر می‌گویند هفت «چین» (چیدنی) بوده است. اما آن چیزی که اهمیت دارد همین «هفت» است. هفت که یادآور مراحل کمال و پیشرفت می‌باشد.
