ÙاÚÙ ÙÙرÙز
Ù¾ÛداÛØ´ جش٠ÙÙرÙز: ÙاÚÙ ÙÙرÙز ÛÚ© اسÙ
Ù
رکب است ک٠از ترکÛب د٠ÙاÚÙââÛ ÙØ§Ø±Ø³Û â ÙÙâ (تاز٠– جدÛد. اکÙÙÙ) Ù âرÙزâ (رÙÙز-رز-رÙÚ Ú©Ù Ø¯Ø± ÙØ§Ø±Ø³Û Ù
ÛاÙ٠ب٠ÚÙ
Ø®ÙرشÛد ٠آÙتاب ÙÙ
بکار Ù
ÛâرÙد) ب٠ÙجÙد Ø¢Ù
د٠است Ú©Ù Ù
عاد٠the day Ù
Ûâباشد.
اÙ
رÙز٠در ÙØ§Ø±Ø³Û Ø§ÛÙ ÙاÙ
در د٠Ù
عÙÛ Ø¨Ù Ú©Ø§Ø± Ù
ÛâرÙد:
Û±Ù« ÙÙرÙز عاÙ
: رÙز آغاز اعتدا٠بÙØ§Ø±Û (Ø¨Ø±Ø§Ø¨Ø±Û Ø´Ø¨ ٠رÙز) ٠آغاز سا٠ÙÙ
Û²Ù« ÙÙرÙز خاص: رÙز ششÙ
ÙرÙردÛ٠باÙاÙ
âرÙز خردادâ
اÛراÙÛا٠باستا٠از ÙÙرÙز بÙâعÙÙا٠âÙاÙا سرÙدا â ÛعÙÛ Ø³Ø§Ù ÙÙ Ûاد Ù
ÛâکردÙد. Ù
ردÙ
ا٠اÛراÙÛ Ø¢Ø³ÛØ§Û Ù
ÛاÙÙ ÙÛز در زÙ
ا٠سعدÛا٠٠خÙارزÙ
شاÙÛاÙØ ÙÙرÙز را â ÙÙسارد â Ù â ÙÙØ³Ø§Ø±Ø¬Û â ب٠Ù
عÙØ§Û Ø³Ø§Ù ÙÙ Ù
ÛâÙاÙ
ÛدÙد.
ÙاÚÙ ÙÙرÙز در اÙÙØ¨Ø§Û ÙاتÛÙ
در Ù
تÙâÙØ§Û Ú¯ÙÙاگÙÙ ÙاتÛÙØ Ø¨Ø®Ø´ Ùخست ÙاÚÙ ÙÙرÙز با اÙ
ÙØ§Û NoØNowØNov Ù New Naw ٠بخش دÙÙ
آ٠با اÙ
ÙØ§Û RuzØ Rooz Ù Rouz ÙÙشتÙâشد٠است. در Ø¨Ø±Ø®Û Ø§Ø² Ù
ÙاÙع اÛ٠د٠بخش پشت سر ÙÙ
٠در Ø¨Ø±Ø®Û Ø¨Ø§ÙاصÙÙ ÙÙشت٠Ù
ÛâØ´ÙÙد. در تÙÙظ خراساÙÛ Ù ÙØ§Ø±Ø³Û Ù
ÛاÙ٠آ٠را ب٠شک٠Newrouz ÙÛرÙز تÙÙظ Ù
ÛâکردÙâاÙد ک٠بسÛار شبÛ٠ب٠ÙÛÙرÙز است ٠ترجÙ
٠آ٠Ù
ÛâØ´Ùد رÙز جدÛد Ûا ÙÙ
ا٠اÙÙÛ٠رÙز سا٠ÙÙ.
اÙ
ا ب٠باÙر اØسا٠Ûارشاطر بÙÛاÙâگذار داÙØ´ÙاÙ
٠اÛراÙÛÚ©Ø§Ø Ùگارش اÛÙ ÙاÚ٠در اÙÙØ¨Ø§Û ÙاتÛ٠با تÙج٠ب٠ÙÙاعد Ø¢ÙاشÙاسÛØ Ø¨Ù Ø´Ú©Ù Nowruz تÙصÛÙ Ù
ÛâØ´Ùد. اÛ٠شک٠از اÙ
ÙØ§Û ÙاÚÙ ÙÙرÙØ²Ø ÙÙ
âاکÙÙ٠در ÙÙشتÙâÙØ§Û ÛÙÙسک٠٠بسÛØ§Ø±Û Ø§Ø² Ù
تÙ٠سÛØ§Ø³Û Ø¨Ù Ú©Ø§Ø± Ù
ÛâرÙد.
Ù¾ÛداÛØ´ جش٠ÙÙرÙز (Ùس٠ت اÙÙ)
در ادبÛات ÙØ§Ø±Ø³Û Ù¾ÛداÛØ´ جش٠ÙÙرÙز را ٠اÙÙد بسÛØ§Ø±Û Ø§Ø² Ø¢ÛÛÙâÙØ§Û Ø¯ÛÚ¯Ø±Ø Ø±Ø³Ù âÙØ§Ø ÙرÙÙÚ¯âÙا ٠ت٠دÙâÙا ب٠ÙخستÛ٠پادشاÙا٠Ùسبت Ù ÛâدÙÙد.
٠رد٠شÙاسا٠را عÙÛد٠بر اÛ٠است Ú©Ù Ù Øاسب٠آغاز ساÙØ Ø¯Ø± Ù Ûا٠ÙÙÙ âÙا ٠گرÙÙâÙØ§Û Ú©ÙÙØ Ø§Ø² دÙرا٠کشاÙرزÛØ Ù٠را٠با ٠رØÙÙâØ§Û Ø§Ø² کشت Ûا برداشت بÙد٠٠بدÛÙâجÙت است ک٠آغاز سا٠Ù٠در بÛشتر Ú©Ø´ÙرÙا ٠آÛÛÙâÙا در ÙخستÛ٠رÙزÙØ§Û Ù¾Ø§Ø¦ÛØ²Ø Ø²Ù Ø³ØªØ§Ù Ù Ûا بÙار Ù Ûâباشد.
ÙخستÛÙ Ù ØاسبÙâÛ ÙصÙâÙØ§Ø Ø¨Ûâگ٠ا٠در Ù٠٠جÙØ§Ù Ø¹Ø Ø¨Ø§ گردش ٠ا٠ک٠تغÛÛر Ø¢Ù Ù ØسÙسâتر ٠عÛÙÛâتر بÙØ¯Ø ØµÙرت گرÙØªØ Ø§Ù Ø§ ب٠عÙت ÙارساÛÛâÙا Ù ÙاÙ٠اÙÙÚ¯ÛâÙاÛÛ Ú©Ù ØªÙÙÛÙ Ù٠رÛØ Ø¨Ø§ تÙÙÛ٠دÙÙاÙÛ Ø¯Ø§Ø´ØªØ Ù Øاسب٠٠تÙظÛ٠تÙÙÛ٠بر اساس گردش Ø®ÙرشÛد اÙجا٠شد.
سا٠در Ùزد اÛراÙÛا٠ÙÙ
ÙØ§Ø±Ù Ø¯Ø§Ø±Ø§Û Ùص٠ÙبÙØ¯Ø Ø²Ù
اÙÛ Ø´Ø§Ù
٠د٠ÙصÙ: زÙ
ستا٠دÙâÙ
اÙ٠٠تابستا٠دÙÙ
اÙÙØ Ø²Ù
اÙÛ Ø¯Ûگر تابستا٠ÙÙت Ù
ا٠(از ÙرÙردÛ٠تا آباÙ) ٠زÙ
ستا٠پÙج Ù
ا٠(از آبا٠تا ÙرÙردÛÙ) بÙد ٠سراÙجاÙ
از زÙ
اÙÛ Ùسبتا٠کÙ٠ب٠ÚÙارÙص٠سÙâÙ
اÙ٠تÙسÛÙ
شد. گذشت٠از اÛراÙØ Ø³Ø§Ù Ù Ù
ا٠سغدÛâÙØ§Ø Ø®ÙارزÙ
ÛâÙØ§Ø Ø³ÛستاÙÛâÙا در شر٠٠کاپادÙÚ©ÛâÙا ٠ارÙ
ÙÛâÙا در Ù
غرب اÛراÙØ Ø¨Ø¯ÙÙ Ú©Ù
âÙزÛاد ÙÙ
ا٠سا٠٠Ù
ا٠اÛراÙÛا٠است.
آغاز سا٠اÛراÙÛاÙØ ÙرÚÙد زÙ
اÙÛ Ø¯Ø³ØªØ®ÙØ´ تغÛÛر گردÛد ÙÙÛ ØÙ
ز٠اصÙÙاÙÛ Ø¯Ø± کتاب «سÙÛ Ù
ÙÙÚ© اÙارض ٠اÙاÙبÛاء» ٠ابÙرÛØا٠بÛرÙÙÛ Ø¯Ø± «آثاراÙباÙÛÙ» Ù
ÛâÚ¯ÙÛÙد ک٠آغاز سا٠اÛراÙÛØ Ø§Ø² زÙ
ا٠خÙÙت اÙسا٠(ÛعÙÛ Ø§Ø¨ØªØ¯Ø§Û Ùزار٠ÙÙتÙ
از تارÛØ® عاÙÙ
) رÙز ÙرÙ
ز از Ù
ا٠ÙرÙردÛ٠بÙد٠ÛعÙÛ ÙÙتÛâک٠آÙتاب در ÙصÙâاÙÙÙØ§Ø±Ø Ø¯Ø± ÙÙط٠اعتدا٠ربÛØ¹Û Ù Ø·Ø§Ùع سرطا٠Ùرار Ù
ÛâگرÙت.
Ø¨Ø±Ø®Û Ø§Ø² رÙاÛتâÙØ§Û ØªØ§Ø±ÛØ®ÛØ Ø¢ØºØ§Ø² ÙÙرÙز را ب٠بابÙÛا٠Ùسبت Ù
ÛâدÙد. بر طب٠اÛ٠رÙاÛتâÙØ§Ø Ø±Ùاج ÙÙرÙز در اÛرا٠ب٠۵۳۸ سا٠Ùب٠از Ù
ÛÙاد ÛعÙÛ Ø²Ù
ا٠ØÙ
ÙÙ Ú©Ùرش بزرگ ب٠باب٠بازÙ
Ûâگردد. ÙÙ
ÚÙÛ٠در Ø¨Ø±Ø®Û Ø§Ø² رÙاÛتâÙØ§Ø Ø§Ø² زرتشت بÙâعÙÙا٠بÙÛاÙâگذار ÙÙرÙز ÙاÙ
Ø¨Ø±Ø¯Ù Ø´Ø¯Ù Ø§Ø³ØªØ Ø§Ù
ا در اÙستا (دستâÚ©Ù
در گاتÙا) ÙاÙ
Û Ø§Ø² ÙÙرÙز برد٠ÙشدÙâاست.
ØسÛ٠ب٠ع٠ر٠اÙØ±Ø³ØªÙ Û Ú©Ù Ø§Ø² سردارا٠ز٠ا٠ج٠شÛد بÙد از Ù Ùبدا٠٠ؤبد خراسا٠سبب Ù¾ÛداÛØ´ جش٠ÙÙرÙز Ù Ù Ùرگا٠را پرسÛد ٠ا٠عÙت اÛجاد ÙÙرÙز را ÚÙÛÙ Ø´Ø±Ø Ø¯Ø§Ø¯ ک٠در بطÛخ٠ÙØ¨Ø§Ø¦Û Ù¾Ø¯Ûدار گشت ٠ساکÙا٠آ٠ب٠ÙاگزÛر Ùرار اختÛار کردÙد ÙÙÛ Ù Ø±Ú¯ براÛشا٠٠ستÙÙÛ Ø´Ø¯ Ù ÙÙ Ú¯Û Ø¨Ù Ø±Ø¯Ùد Ù ÚÙÙ ÙخستÛ٠رÙز ÙرارسÛد خداÙÙد باراÙÛ Ø¨Ø±Ø§Ûشا٠بارÛد ٠آÙا٠را زÙد٠کرد ٠اÛشا٠ب٠٠ساک٠خÙد بازگشتÙد. پس پادشا٠آ٠ز٠ا٠گÙت Ú©Ù: «اÛÙ ÙÙرÙز است» ÛعÙÛ Ø±Ùز ÙÙÛÙ Ù Ûâباشد ٠درÙتÛج٠اÛ٠رÙز بدا٠Ùا٠Ûد٠شد ٠٠رد٠آ٠را ٠بارک ش٠رد٠عÛد گرÙتÙد. Ù ÙÛز Ú¯ÙتÙâاÙد: «ÚÙ٠اÙرÛ٠٠برکت را از رÙÛ Ø²Ù Û٠زاÛ٠کرد ٠باد را از Ùزش اÙداخت تا درختا٠خشک Ø´ÙÙد Ù ÙزدÛÚ© بÙد ک٠عاÙÙ Ú©Ù٠دÚار Ùساد گردد پس ج٠شÛد ب٠ا٠ر خداÙÙد ٠ارشاد ا٠ب٠ÙاØÛÛ Ø¬ÙÙØ¨Û Ø±Ùت Ù Ùصد Ù Ùا٠ابÙÛس ÙÛارا٠ÙÛ Ú©Ø±Ø¯Ø Ø¯Ø± Ø¢Ùجا Ù Ø¯ØªÛ Ø¨Ù Ø§Ùد تا اÛ٠غائÙ٠رÙع شد. پس ٠رد٠بÙâاعتدا٠٠برکت Ù ÙراÙاÙÛ Ø¨Ø±Ú¯Ø´ØªÙد ٠از بÙا Ùجات ÛاÙتÙد ٠در اÛÙ ÙÙگا٠ج٠ب٠دÙÛا بازگشت ٠در اÛ٠رÙز ٠اÙÙد Ø¢Ùتاب Ø·ÙÙع کرد Ù ÙÙر از ا٠ساطع شد Ú٠ا٠٠ث٠خÙرشÛد ÙÙراÙÛ Ø¨Ùد٠است ٠ازاÛÙâرÙÛ Ù Ø±Ø¯Ù Ø§Ø² د٠آÙتاب تعجب کردÙد ٠آÙÚÙ ÚÙب خشک بÙد سبز شد پس ٠رد٠گÙتÙد: رÙز ÙÙ.»
اÙبت٠٠Ùشأ ٠ز٠ا٠پÛداÛØ´ جش٠ÙÙرÙز Ø Ø¨ÙâØ¯Ø±Ø³ØªÛ Ù Ø¹ÙÙÙ ÙÛست. شاعرا٠٠ÙÙÛسÙدگا٠Ùر٠ÚÙار٠٠پÙج٠ÙجرÛØ ÚÙÙ ÙردÙسÛØ Ù ÙÙÚÙرÛØ Ø¹ÙصرÛØ Ø¨ÛرÙÙÛØ Ø·Ø¨Ø±ÛØ Ù Ø³Ø¹ÙدÛØ Ø§Ø¨Ùâ٠سکÙÛÙØ Ú¯Ø±Ø¯ÛØ²Û Ù Ø¨Ø³ÛØ§Ø±Û Ø¯Ûگر Ú©Ù Ù Ùبع تارÛØ®Û – اسطÙرÙâØ§Û Ø¢Ùا٠بÛâگ٠ا٠ادبÛات Ù¾ÛØ´ از اسÙا٠بÙدÙØ ÙÙرÙز Ù Ø¨Ø±Ú¯Ø²Ø§Ø±Û Ø¬Ø´Ù ÙÙرÙز را از ز٠ا٠پادشاÙÛ Ø¬Ù Ø´Ûد Ù ÛâداÙÙد ک٠تÙÙا ب٠ÚÙد ÙÙ ÙÙÙ Ù Ù Ùرداشار٠٠ÛâØ´Ùد:
با تÙج٠ب٠رÙاÛتâÙØ§Û Ø§ÙساÙÙâØ§Û Ø§Ø³Ø·ÙرÙâØ§Û Ø§Ûرا٠آغاز Ù¾ÛداÛØ´ جش٠ÙÙرÙز را ب٠جÙ
Ø´ÛØ¯Ø ÚÙارÙ
Û٠پادشا٠پÛØ´Ø¯Ø§Ø¯Û Ø§Ûرا٠Ùسبت دادÙâاÙد. ÙدÙ
ت اÛ٠اسطÙر٠ب٠عصر ÙÙد ٠اÛراÙÛ Ù
Ûâرسد.
در اÙØ³ØªØ§Ø Ú©ÙÙâترÛ٠کتاب اÛراÙÛا٠ب٠جÙ
Ø´Ûد «ÛÙ
Yima» اشارÙâشد٠است. در اÛ٠رÙاÛØªØ Ø¬Ù
Ø Ø¯Ø§Ø±Ø§Û âÙر٠اÛزدÛâ بÙد٠ک٠بÙâÙرÙ
ا٠اÙÙراÙ
زد ب٠جÙÚ¯ با اÙرÛÙ
٠پرداخت٠ک٠Ù
Ùجب خشکâساÙÛ Ù ÙØØ·Û Ù ÙابÙØ¯Û Ø®ÛرÙبرکت شد٠بÙد.
با ÙابÙØ¯Û Ø§ÙرÛÙ
Ù ÙÛ Ø¨Ø§Ø± دÛگر شادÙ
اÙÛ Ù Ø®Ø±Ù
Û Ù Ø®ÛرÙبرکت را ب٠Ù
ردÙ
ارزاÙÛ Ø¯Ø§Ø´ØªÙ Ù Ùر Ø¯Ø±Ø®ØªÛ Ú©Ù Ø®Ø´Ú©âشد٠بÙد سبز شد Ù Ù
ردÙ
Ø Ø¢Ù Ø±Ùز را «ÙÙرÙز» Ûا «رÙز ÙÙÛÙ» Ø®ÙاÙدÙد Ù ÙÙ
Ú¯Û Ø¨Ù ÙرخÙØ¯Ú¯Û ÚÙÛ٠رÙØ²Û Ø¯Ø± ØªØ´ØªÛ Ø¬Ù Ú©Ø§Ø´ØªÙد ٠اÛ٠رسÙ
Ø¨Ø±Ø§Û Ø§ÛراÙÛا٠جاÙداÙ٠شد.
Ø¨Ø±Ø®Û Ú¯ÙتÙâاÙد جÙ
Ø´Ûد ک٠ب٠زبا٠ÙØ§Ø±Ø³Û Ø¬Ù
Ù Ø¨Ù Ø²Ø¨Ø§Ù Ø¹Ø±Ø¨Û Â«Ù
ÙÙشخ» ÙاÙ
Ûد٠Ù
Ûâشد در جÙا٠سÛر Ù
ÛâÚ©Ø±Ø¯Ø ÙÙگاÙ
Ûâک٠ب٠آذرباÛجا٠رسÛØ¯Ø Ø¨Ø§ تاجâÙØªØ®ØªÛ Ù
رصع بر بÙÙØ¯Ø§Û ÙÙØ·ÙâØ§Û Ø¯Ø± Ù
Ø´Ø±Ù Ø¬Ø§Û Ú¯Ø±Ùت ٠رÙØ´ÙاÛÛ Ø¢Ù ØªØ§Ø¬âÙتخت در ÙÙگاÙ
Ø·ÙÙع Ø®ÙرشÛد Ù
ردÙ
ا٠را Ø®Ûر٠کرد ٠آ٠رÙز را رÙز ÙÙ Ø®ÙاÙدÙد ٠جش٠گرÙتÙد Ù ÙÙظ «شÛد» ک٠در Ù¾ÙÙÙÛ Ø¨Ù Ù
عÙØ§Û Ø´Ø¹Ø§Ø¹ است بر ÙاÙ
ÙÛ Ø§ÙزÙدÙد ٠پادشا٠را جÙ
Ø´Ûد ÙاÙ
ÛدÙد ٠رسÙ
ÙÙرÙز جاÙداÙ٠٠پاÛدار شد.
ÙÙ
ÚÙÛÙ Ú¯ÙتÙâاÙد: خداÙÙد در اÙÙÛ٠رÙز از Ù
ا٠ÙرÙردÛ٠کار Ø®ÙÙت اÙسا٠٠ساÛر Ù
Ø®ÙÙÙات را ب٠پاÛا٠رساÙد ٠آدÙ
Û Ø¨Ø±Ø§Û Ø³Ù¾Ø§Ø³Ú¯Ø²Ø§Ø±Û Ù ÙدرداÙÛ Ø§Ø² خداÙÙد Ù ÙعÙ
تâÙØ§Û ÙÛØ Ø¨Ù ÙÛاÛØ´ ٠شادÙ
اÙÛ Ù¾Ø±Ø¯Ø§Ø®Øª. ÛÚ©Û Ø¯Ûگر از ÙÙسÙÙâÙØ§Û Ù¾ÛداÛØ´ ÙÙرÙز را ÙزÙÙ ÙرÙÙرâÙØ§Û (Farvahar) درگذشتگا٠ب٠زÙ
Û٠در رÙز اÙÙ ÙرÙردÛ٠داÙستÙâاÙد.
در اÙستا Ø¢Ù
د٠است Ú©Ù ÙرÙÙرÙØ§Û Ø¯Ø±Ú¯Ø°Ø´ØªÚ¯Ø§Ù Ù¾Ø§Ú©Ø Ø¯Ø± اÙÙ ÙرÙردÛÙ Ø¨Ø±Ø§Û Ø§ØÙاÙÙ¾Ø±Ø³Û Ø§Ø² اÙÙاÙ
Ø®Ùد ب٠زÙ
ÛÙ Ù
ÛâØ¢ÛÙد ٠با دÛد٠Ù
سرت ٠شادÙ
اÙÛ Ø¨Ø§Ø²Ù
اÙدگا٠از اÙÙراÙ
زدا Ø¨Ø±Ø§Û Ø¢Ùا٠طÙب Ø®Ûر ٠رØÙ
ت Ù
ÛâÚ©ÙÙØ¯Ø Ø¨ÙâÙÙ
Û٠خاطر بازÙ
اÙدگا٠پÛØ´ از Ø¢Ù
د٠ÙرÙÙرÙا ب٠ÙظاÙت ٠خاÙÙâتکاÙÛ Ù
Ùز٠پرداخت٠٠آÙ
اد٠پذÛراÛÛ Ø§Ø² Ø¢Ùا٠Ù
ÛâØ´ÙÙد Ù Ú©ÙÙ
Ù ÙرÙردÛÙ ÛعÙÛ Ù
اÙÛ Ú©Ù Ù
تعÙ٠ب٠ÙرÙÙرا٠است.                                                                                           اداÙ
٠دارد……….